در دنیای کشاورزی مدرن، آفات یکی از چالشهای اساسی در تولید محصولات زراعی و باغی هستند. حضور حشرات مکنده و جونده میتواند باعث کاهش شدید عملکرد محصولات و حتی نابودی کامل برخی مزارع شود. در این میان، استفاده از سموم مؤثر و کمخطر برای محیطزیست و انسان، امری ضروری است. یکی از سموم پرکاربرد در این زمینه تیامتوکسام است که به دلیل تأثیرگذاری سریع و ماندگاری بالا، در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار میگیرد.
این مقاله به بررسی جامع سم تیامتوکسام، ویژگیهای شیمیایی، نحوه عملکرد، کاربردها، مزایا، معایب و نکات ایمنی مربوط به آن میپردازد.
تیامتوکسام یک حشرهکش سیستمیک و تماسی از گروه نئونیکوتینوئیدها است که با اثرگذاری بر سیستم عصبی آفات، موجب مرگ آنها میشود. این سم توسط شرکت سینجنتا تولید شده و در طیف وسیعی از محصولات زراعی و باغی برای کنترل حشرات مکنده و برخی آفات جونده مورد استفاده قرار میگیرد.
تیامتوکسام بهصورت گرانول، پودر و مایع قابل حل در آب در دسترس است و میتواند به روشهای مختلفی از جمله محلولپاشی، ضدعفونی بذر و سیستم آبیاری مصرف شود.
تیامتوکسام بهعنوان یک حشرهکش سیستمیک، پس از ورود به گیاه، بهسرعت جذب شیره گیاهی شده و در سراسر گیاه پخش میشود. حشرات با تغذیه از بخشهای مختلف گیاه، سم را دریافت کرده و بهسرعت دچار اختلال در عملکرد سیستم عصبی میشوند. این اختلال باعث ازکارافتادن گیرندههای عصبی نیکوتینیک در بدن آفات شده و در نتیجه، حشره دچار فلج و مرگ میشود.
یکی از ویژگیهای برجسته این سم، ماندگاری بالا و اثرگذاری طولانیمدت آن است که باعث میشود حتی پس از چندین هفته از سمپاشی، گیاه همچنان در برابر آفات مقاوم باشد.
این حشرهکش طیف وسیعی از آفات را کنترل میکند که مهمترین آنها عبارتاند از:
تیامتوکسام برای طیف وسیعی از محصولات زراعی و باغی قابل استفاده است، از جمله:
یکی از روشهای رایج استفاده از این سم، محلولپاشی بر روی برگهای گیاهان است. این روش برای کنترل آفات مکنده مانند شتهها و سفیدبالکها مؤثر بوده و باعث جذب سریع سم توسط گیاه میشود.
یکی از مزایای مهم تیامتوکسام، قابلیت استفاده بهعنوان ضدعفونیکننده بذر است. این روش باعث میشود که گیاه از ابتدای رشد، در برابر آفات خاکزی و مکنده مقاوم باشد و نیاز به سمپاشیهای مکرر کاهش یابد.
تیامتوکسام بهدلیل خاصیت سیستمیک، از طریق سیستم آبیاری قطرهای نیز قابل استفاده است. در این روش، سم همراه با آب آبیاری به ریشه گیاه رسیده و سپس در سراسر گیاه پخش میشود. این روش برای کنترل آفات خاکزی و آفات مکنده مؤثر است.
میزان مصرف تیامتوکسام بسته به نوع محصول، نوع آفت و روش استفاده متفاوت است. بهطور معمول:
تیامتوکسام یکی از مؤثرترین و پرکاربردترین حشرهکشهای سیستمیک است که در کنترل طیف وسیعی از آفات مکنده و برخی آفات جونده مورد استفاده قرار میگیرد. ماندگاری بالا، تأثیرگذاری سریع و قابلیت استفاده در روشهای مختلف، از ویژگیهای برجسته این سم هستند.
با این حال، برای جلوگیری از بروز مقاومت در آفات، بهتر است این سم بهصورت چرخشی با سایر سموم استفاده شود و نکات ایمنی و دوره کارنس رعایت گردد.